سبک زندگی به الگوی کنش های روزمره ای گفته می شود که افراد و گروهها را از یکدیگر متمایز می کند. با ورود ویروس کرونا به زندگی مردم، سبک زندگی آنها دچار تغییرات قابل توجهی شده است. علت اصلی این تغییر، علاوه بر درمان ناپذیر بودن موقتی بیماری کرونا، مسری بودن آن است. بیماری های مسری، اصولا” ضد اجتماعات انسانی هستند و از این رو تاثیر منفی و سریعی بر سبک زندگی اجتماعی انسان ها دارند. به همین دلیل است که پس از شیوع کرونا، مدارس، دانشگاهها، فروشگاهها، اماکن مذهبی، اجتماعات انسانی و مکان های ورزشی خلوت یا محدود شده اند. بر این اساس، سبک زندگی اجتماعی که مبتنی بر روابط اجتماعی است، الگوی جدیدی به خود گرفته است. این الگوی جدید، دو ویژگی اصلی دارد: خانواده محوری و رسانه محوری. سبک زندگی ایرانیان قبل از کرونا نیز خانواده محور و رسانه محور بوده است، اما این دو ویژگی در حال حاضر به میزان قابل توجهی تقویت و بستر فعالیت های روزمره شده است؛ اعضای خانواده که پیشتر به دلایل اشتغال والدین و تحصیل فرزندان در خارج از محیط خانواده، فرصت کمی برای تعامل داشتند، اکنون زمان بیشتری را در کنار هم سپری می کنند. علاوه بر این، فضای مجازی که قبلا” به دلیل گسترده بودن روابط چهره به چهره، کمتر از زمان کنونی مورد استفاده قرار می گرفت، کاربرد وسیع تری یافته است. به همین دلیل است که خرید و فروش آنلاین، آموزش آنلاین، گفتگوی آنلاین و مدیریت آنلاین گسترش یافته است. عدم حضور در اجتماعات فرهنگی و اجتماعی، افزایش حضور اعضاء خانواده در کنار یکدیگر و مجازی تر شدن روابط اجتماعی،فرصت ها و آسیب های جدیدی را ایجاد کرده است؛زمان کافی برای گفتگوی بین اعضای خانواده فراهم شده، نظارت والدین بر رفتاری های فرزندان افزایش پیدا کرده، برخی از سنت های خانوادگی فراموش شده تجدید حیات یافته و تعدادی از کسب و کار های خانگی نیز رونق گرفته است. کرونا علاوه بر فرصت های محدودی که ایجاد کرده، آسیب های قابل توجهی را نیز بر سبک زندگی ما داشته است که از میان آنها، تقویت اعتیاد مجازی، افزایش استرس، تضعیف روابط اجتماعی چهره به چهره، تضعیف بیشتر کسب و کار ها، تضعیف آموزش و فعالیت های فرهنگی و مذهبی قابل ذکر اند. با وجود این، باید با اتخاذ رویکردی فعال، به آینده امیدوار بود و با مدیریت سبک زندگی، این روزها را پشت سر نهاد.
پیشنهادت ذیل جهت کاهش آسیب های سبک زندگی پساکرونایی و استفاده از فرصت ها قابل طرح است:
1ـ مطالعه کتاب(ترجیحا” چاپی) توسط اعضای خانواده
2ـ استفاده هدفمند از اینترنت برای یادگیری مهارت های زندگی و شغلی مورد نیاز
3ـ انجام بازی های خانوادگی
4ـ انجام ورزش های خانگی
5ـ آموزش بهداشت فردی به اعضای خانواده
6ـ انجام وظایف شغلی به روش دورکاری
7ـ راه اندازی کسب و کار خانگی آنلاین
8ـ انجام مراسم مذهبی کوتاه مدت خانوادگی
9ـ تبدیل آشپزی فردی به پدیده ای جمعی و خانوادگی
10ـ مشاهده فیلم های شاد و آموزنده برای تمام اعضای خانواده
11ـ کمک مالی آنلاین به نیاز مندان
12ـ سامان دادن به محتوای کامپیوتر و تلفن همراه
13ـ گوش دادن به کتاب های صوتی
14ـ کنار گذاشتن گوشی، تبلت و لپ تاپ در بازه های زمانی مشخص و انجام فعالیت های دیگر برای جلوگیری از تاثیرات منفی ناشی از استفاده بلند مدت این ابزار های دیجیتال
*محمد حسین حسنی