فراغت، مصرف و جامعه گفتارهایی انتقادی
دکتر محمد سعید ذکائی
عرصه نظریه‌پردازی اجتماعی در دو دهه اخیر توجه زیادی را به مقوله فراغت و مصرف به عنوان مؤلفه‌های اصلی تأثیرگذار بر هویت‌یابی در جامعه مدرن معطوف ساخته و گاه سبک زندگی برآمده از فراغت و مصرف را جایگزینی جدی برای شاخص‌های سنتی‌شکاف اجتماعی مانند طبقه، جنسیت و موارد مشابه می‌شناسد. آنچه با زمان آزاد خود انجام می‌دهیم، احساس و تجربه‌ای که در آن می‌یابیم و به قول وبر آنچه با پول خود انجام می‌دهیم، به درجات زیادی تعیین‌کننده آنچه و آنکه هستیم و یا دوست داریم باشیم، است. روشن است که این توجه، لااقل به لحاظ نظری، پیشینه طولانی‌تری در متون نظری جامعه‌شناختی و یا مطالعات فرهنگی دارد که رد آن را دست کم به اواخر قرن نوزدهم و اثر کلاسیک وبلن می‌توان مرتبط دانست. با این حال تنها در چند دهه اخیر است که مصرف، فراغت و فراغت مصرفی به پدیده‌ای ویژه با آثار و کارکردهای ویژه خود تبدیل شده است. مطالعات فراغت و مصرف هم اینک به حوزه مطالعاتی تثبیت شده‌ای تبدیل شده است که مطالعات موردی تجربی، نظریه‌پردازی و کاربردهای آن با استفاده از ابزارهای مفهومی و روش شناختی طیف متنوعی از رشته‌های علوم انسانی و علوم اجتماعی مورد توجه قرار می‌گیرد. جامعه‌شناسی، علوم رفتاری، روانشناسی اجتماعی، انسان‌شناسی، ارتباطات، تاریخ و اقتصاد سیاسی را می‌توان از جمله سنت‌های مطالعاتی تأثیرگذار در مطالعه فرهنگی مادی (مصرفی) و فراغتی جامعه مدرن بر شمرد که دستاوردهای زیادی را در انباشت این عرصه پویا و جهانی مطالعاتی به همراه آورده‌اند.
مشخصات کتاب:
*محمد حسین حسنی